Cách trồng rau ở mọi địa hình

Trong bài này tôi xin giới thiệu một phương pháp trồng rau, củ khá hiệu quả mà bản thân đã thử nghiệm và thấy kết quả khá tốt. Phương pháp này cũng đã có cách đây vài năm, biến thể và kết hơp từ phương pháp thủy canh và canh tác thông thường.

Điểm thuận lợi:

- Có thể trồng rau trong phạm vi hẹp, không có đất trồng.

- Tiết kiệm nước tối đa.

- Có thể trồng ở môi trường nắng hạn khắc nghiệt.

- Dễ hạn chế sâu bệnh.

- Tránh lãng phí phân bón.

- Không tốn công diệt cỏ

- Dễ nhân cây giống.

Điểm bất lợi:

Hơi tốn kém một tí so với canh tác thông thường trên đất liền

Những điều cần thiết cho cây trồng gồm: chất dinh dưỡng (các nguồn phân bón), nước, ánh sáng và độ thoáng khí cho rễ cây.

Vật liệu và cách tạo hệ thống:

Quí vị có thể ứng biến theo lối tương tự tùy theo vật liệu mà bạn dễ tìm mua và rẻ. Ở đây tôi chỉ nêu cách thức mà thôi.

Sở dĩ rổ nhựa lớn này được dùng là để tăng độ thoáng khí cho phần rễ. Bạn có thể dùng một cái gì đó tương tự miễn sao nó đừng bị mục theo thời gian vì bị ngấm nước nhé và phần đáy không thấm nước bởi vì tuy nước sẽ được hút từ dưới lên nhưng phần đáy sẽ phải hứng chịu ẩm ướt nhiều nhất. Kế đến, để có thể chứa đất trồng trọt thì bạn có thể lót bất cứ thứ gì chung quanh miễn sao nó vẫn thông khí vào bên trong nhé. Ở đây tôi dùng một lớp lưới có lỗ nhỏ, tuy nhiên lần sau tôi sẽ dùng rơm hay sơ dừa sẽ tốt hơn vì nó vừa rẻ vừa là thứ có thể phân hủy thành phân bón cho cây. Nếu những lỗ xung quanh nhỏ đến mức đất không lọt ra bên ngoài thì bạn không cần che chắn gì nữa

Kế đến bạn hãy khoét lột cái lỗ ở đáy rổ lớn sao cho có thể nhét một rỗ nhỏ ( mình dùng loại rổ nhỏ có kích thước 3 inches) ở đáy nhé nhưng lỗ khoét này phải nhỏ hơn miệng của rổ nhỏ (trong trường hợp nay thì mình dùng lưỡi khoan 2-7/8 inches) để rồi bạn có thể đặt rổ nhỏ theo như hình bên dưới mà cái rổ nhỏ không thể rớt ra cho dù bạn có lấy tay nhấn xuống. Trong hình, cái rỗ nhỏ ở đáy có màu đen có tên gọi tiếng anh là "potting net cup" mà người ta thường dùng trong phương pháp thủy canh hay còn gọi là phương pháp hydroponic. Lưu ý nếu bạn dùng khoang có kích thước lớn để khoang trên vật liệu dẽo như nhựa thì cần phải cho lưỡi khoang quay ngược chiều so với khi bạn khoang thông thường nhé và đừng dùng lực ấn mũi khoang vì nó có thể gây thương tích cho bạn, hãy thật cẩn thận!

Bạn cũng đừng lo lắng tìm mua cái cái rổ nhỏ ấy nếu không thể mua được. Thay vào đó bạn có thể dùng một cái ly nhựa rồi khoang lỗ xung quanh.

Giờ thì bạn hãy nhìn kỹ vào hình bên dưới nhé

Cái ống nhựa màu trắng là nơi chứa nước phân phối cho các rổ cây trồng. Tôi đã dùng loại ống có kích thước 4 inches xấp xỉ khoảng 102 mm và dùng cưa máy để cắt những lỗ hình trái xoan (oval). Để cắt hình cắt lỗ hình trái xoan trên ống nhựa này thì mình cắt một hình tròn đường kính 2-7/8 inches trên một miếng bìa cứng như đã khoan ở đáy của rổ nhựa lớn, sau đó úp miếng bìa này trên ống nhựa và dùng bút lông vẽ theo cạnh của miếng bìa. Bạn phải chắc chắn tâm của những lỗ cắt này phải nằm trên cùng một đường thẳng được kẻ từ đỉnh đầu nọ đến đỉnh đầu kia của ống nhựa. Làm như vậy thì khi hoàn tất bạn mới có được mực nước trong ống cao như nhau khi đã cân bằng ống. Bạn có thể dùng chiếc khoan mà lúc nãy bạn dùng để khoét lỗ ở đáy của rổ lớn, tuy cách này nhanh hơn nhưng lỗ khoét sẽ không kín bằng cách khoét lỗ bằng cưa. Nếu bạn tìm được lọ nhựa nhỏ có miệng và đáy hình vuông để thay cho cái rổ nhỏ thì việc khoét lỗ sẽ dễ hơn nhiều phải không. Nói chung là tùy cơ ứng biến nhé.

Bạn có thấy cái lỗ khoét hình chữ nhật trên ống nhựa trắng ngay bên dưới cái thùng màu xanh không? ngay tại đó bạn thấy cái vật màu trắng, bên dưới thùng xanh, đó là phao nổi, còn gọi là Floating valve, có hình dáng như sau:

Mình dùng loại có cần phao linh hoạt (adjustable arm) này để có thể điều chỉnh mực nước một cách dễ dàng. Phao này được lắp vào 1 trong 2 nắp ở đầu của ống nhựa. Sau đó bạn hãy dùng ống nhựa chuyền nước nối từ phao với cái thùng chứa nước dự trữ (thùng màu xanh). Cứ khi nào nước trong lòng ống nhựa xút giảm thì nước từ thùng chứa sẽ chảy vào cho đến khi đầy trở lại, hoặc đến khi nước trong thùng không còn nữa. Bạn có thể dùng thùng chứa có khích thước lớn để có thể chứa đủ nước cho cả tháng cũng được. Ở đây vì sự hạn hẹp về phạm vi nên mình dùng thùng chứa nhỏ, tuy nhiên nó được làm đầy nước một cách tự động bằng cách nối nó với hệ thống tưới nước tự động. Để tránh lãng phí nước thì mình dùng thêm một phao nước trung gian mà chúng ta thường dùng trong bể chứa nước của bồn cầu hoặc bất cứ loại nào khác mà bạn có thể mua được. Hình dáng nó như sau:

Đây là phao được lắp bên trong thùng chứa nước. Cứ hễ nước đầy tới mức ấn định thì nước ngưng chảy vào thùng. Phao này được nối vào một trong những đường ống của hệ thống tưới cỏ tự động, sprinkler. Như vậy đến đây công việc chuẩn bị đã sắp hoàn tất. Một hệ thống hoàn tất sẽ có hình dạng sau đây:

Bây giờ là lúc cần cẩn thận và tỉ mỉ hơn một chút. Hai thanh gỗ dài kẹp hai bên ống nhựa mà mình dùng có kích thước 2x6 inches và chiều dài tùy ý, tuy nhiên bạn có thể đào một cái rãnh dài và chôn cái ống máng xuống sao cho độ cao của nước trong lòng ống ở 2 đầu ống phải bằng nhau và phần mặt ống phải cao ngang mặt đất. Mình không theo cách này vì rổ cây trồng sẽ tiếp xúc với mặt đất vì thế cỏ dại hay sâu đất có thể dễ dàng xâm nhập, mặt khác việc đào rãnh không dễ dàng thay đổi để đạt được sự cân bằng. Bạn thấy đó, một hệ ống dài của mình gồm 2 ống nhựa nối với nhau, mỗi ống dài 10ft, xấp xỉ 3m vậy mà mình chỉ dùng 3 cục gạch chêm bên dưới mỗi đoạn 3m đó. Để mặt ống máng có độ cao vừa bằng độ cao của thanh gỗ thì bạn cắt một đoạn ngắn thanh gỗ đó và kên ngay bên dưới ống máng nghĩa là đoạn chêm này và 2 thanh gỗ dài kia đều nằm trên cục gạch. Dùng thước cân chỉnh thăng bằng mà người thợ xây thường dùng để biết mức thăng bằng của ống, hoặc bạn có thể đổ nước vào lòng ống để biết mình nên hạ thấp hay nâng cao những cục gạch chêm ấy miễn sao mực nước ở hai đầu ống bằng nhau.

Cuối cùng là thành phần đất và vật liệu mà bạn phải bỏ vào rổ cây trồng. Trước tiên bạn phải dùng mạt cưa mà ở Mỹ người ta hay gọi là peat moss (có thể mua ở lowe's hay home depot) hoặc sơ dừa nhuyễn để làm vật liệu hút nước từ lòng ống máng lên từng rổ cây trồng. Mình dùng mạt cưa chứ chưa dùng qua sơ dừa nên không biết sơ dừa sẽ hút nước mạnh ra sao. Vật liệu này được nén cho đầy cái rổ nhỏ và được trãi một lớp có độ dày khoảng một lóng tay ở đáy của rổ lớn. Khuynh hướng rễ cây sẽ phát triển xuyên qua những kẽ hở của cái rổ nhỏ để phát triển mạnh mẽ ngay trong lòng ống máng. Kế đến là pha trộn đất để trồng cây. Thành phần gồm có 3 loại:

- Mạt cưa (peat moss)

- Phân xanh (do lá, thân cây, rau thải...đã được ủ hoai ra thành đất mùn), hay còn gọi là compost. Loại này cũng khiến đất thêm tơi xốp.

- Phân chuồng đã qua ủ để thành đất phân

Để đơn giản mình sẽ trộn theo tỷ lệ 1:1:1 về kích thước. Bạn cũng có thể thêm một ít khoáng chất (như vermiculite chẳng hạn), phân bón vô cơ NPK và magnesium sulfate (tên gọi thông thường là Epsom salt, muối sun- phat ma-giê ngậm nước); cũng nên thêm chút chất canxi ( calcium) như ở Việt Nam thường dùng vôi để khử độ chua của đất bởi chất này khá cần thiết cho một số cây trồng để tránh một số bệnh mà cây thường gặp. Nói chung là chúng ta cứ thoải mái bỏ vào những dưỡng chất cần thiết cho cây. Mình rất thích bắt thêm vài con giun đất bỏ vào rổ cây trồng để nó làm tơi xốp đất. Trộn đều hỗn hợp này và đổ tiếp vào rổ cây trồng. Vậy là bạn đã hoàn tất phần chính của hệ thống rồi đó.

Nếu muốn thì bạn có thể lắp thêm phần khung nhựa làm bằng ống nước PVC để khi cần thì có thể phủ tấm lưới để hạn chế sâu bọ hoặc để hạn chế bớt nắng nóng trong mùa nắng gắt, hoặc phủ tấm ny-lon (plastic) trong những lúc trời rét đậm.

Thông thường mình nghĩ cây trồng sẽ tự nhiên hút nước nhiều hay ít để quang hợp hoặc giải nhiệt. Nếu bạn thấy cây có dấu hiệu khô héo thì hãy xem lại nước trong ống máng có đầy đủ không nhé để biết cái phao có hoạt động tốt hay không. Thêm một chi tiết nhỏ nữa là bạn nên dùng một mãnh lưới lỗ nhỏ che lên những phần lỗ khoét trên ống máng để muỗi không thể đẻ trứng trong lòng ống máng. Như thế bạn đã có một hệ thống khá an toàn để trồng trọt trong mọi thời tiết. Chúc mọi người thành công.